Gratë dhe vajzat duhet të tregojnë kujdes për ushqyesit e nevojshëm në çdo fazë të jetës së tyre.

Nevojat për vitamina dhe minerale varen pikërisht nga këto faza të ndryshme të jetës. Gjatë periudhave të ndryshme, si adoleshenca, shtatzania dhe menopauza, qëllimet nutricionale dhe qëndrimi shëndetësor ndryshojnë ndjeshëm. Është e rëndësishme që çdo grua të njohë vitaminat që mund të ndihmojnë për të përmirësuar shëndetin e saj në çdo hap të jetës.

Këto nevoja për vitamina dhe minerale fillojnë që në rini e gjatë gjithë jetës, pra para dhe pas menopauzës. Çdo grua duhet të jetë e vetëdijshme për ushqyesit e nevojshëm për të mbajtur energjinë, shëndetin e fortë dhe mirëqenien psikologjike.

Në këtë artikull do të shqyrtojmë suplementët më të rëndësishëm që çdo grua dhe vajzë duhet të marrë çdo ditë për një funksion më të mirë të organizmit. Edukimi dhe informimi mbi këto përbërës esencialë është një hap i parë i rëndësishëm drejt shëndetit të qëndrushëm.

Acidi Folik

Acidi folik është thelbësor për shëndetin e një gruaje. Kjo vitaminë e kompleksit B ndihmon në formimin e qelizave të reja, gjë që kërkon një ritëm më të shpejtë gjatë shtatzanisë. Rritja dhe zhvillimi i fetusit kërkon një sasi të madhe të acidit folik, duke e bërë atë një vitaminë kritike për gratë në pritje të një fëmije.

Acidi folik shmang defektet e fetusit dhe është i domosdoshëm për rritjen dhe zhvillimin e tij. Një grua ka nevojë për 400 mikrogramë acid folik në ditë, ndërsa gratë shtatzënë kanë nevojë për deri në 600 mikrogramë. Kjo vitaminë mund të merret nga burime të tilla si spinaqi, fasule dhe gruri i plotë.

Vitamina D

Me kalimin e moshës, gruaja përballet me ndryshime hormonale, por edhe me një shëndet më të dobët të kockave. Vitamina D është e rëndësishme për absorbdimin e kalçiumit dhe ndihmon në ruajtjen e shëndetit të eshtrave. Gratë janë më të rrezikuara nga osteoporoza dhe frakturat, duke bërë që vitamina D të jetë një pjesë jetike e dietës së tyre.

Doza ditore e rekomanduar e vitaminës D është 600 njësi në ditë ose 15 mikrogramë. Mungesa e kësaj vitamine mund të çojë në probleme serioze shëndetësore, përfshirë osteoporozën. Burimet natyrore të vitaminës D përfshijnë ekspozimin diellor dhe ushqime si peshku i yndyrshëm.

Vitamina C

Vitamina C ndihmon në përthithjen e kolagjenit që e mban lëkurën të shëndetshme dhe elastike. Ajo luan një rol të rëndësishëm në forcimin e sistemit imunitar dhe mbrojtjen e trupit nga sëmundjet. Vitamina C gjithashtu lufton radikalet e lira që dëmtojnë shëndetin e lëkurës dhe qelizat e dëmshme në të gjithë trupin.

Një grua ose një vajzë kanë nevojë për 75 miligramë vitaminë C në ditë. Gjatë shtatzanisë, sasia e kësaj vitamine rritet në 85 miligramë. Po ashtu, për nënat lehonë nevojiten deri në 120 miligramë në ditë. Duhanpirësit kanë nevojë për një dozë shtesë prej 35 miligramësh nga sasia e lartpërmendur, duke e bërë këtë vitaminë një komponent të domosdoshëm të dietës së tyre.

Vitamina B12

Kjo vitaminë duhet marrë çdo ditë, pasi ajo luan një rol kyç në funksionimin e sistemit nervor dhe prodhimin e qelizave të kuqe të gjakut. Vitamina B12 ndihmon në gjallërimin e metabolizmit, mbrojtjen e qelizave të trurit dhe krijimin e hormoneve. E rëndësishme është që kjo vitaminë gjendet kryesisht në burime shtazore si mish, peshk dhe produkte qumështi.

Një grua ka nevojë për 2.4 mikrogramë vitaminë B12 në ditë, ndërsa ato shtatzënë kanë nevojë për 2.6 mikrogramë në ditë. Ata që ndjekin dieta vegjetariane ose vegane duhet të jenë të vetëdijshëm për nevojën për suplementim për të siguruar nivele të mjaftueshme të kësaj vitamine të rëndësishme. Një dietë e balancuar dhe e pasur me vitamina është themeli i shëndetit të përmirësuar për çdo grua.

Shumica e meshkujve mendojnë të kontrollojnë cilësinë e spermës së tyre vetëm pasi kanë provuar pa sukses të krijojnë familje me partneren e tyre.

Por, a duhet që të gjithë burrat të fillojnë të monitorojnë rregullisht spermën që nga adoleshenca e vonë? Kjo është një ide e sugjeruar nga një ekspert i njohur në Mbretërinë e Bashkuar, i cili beson se kjo mund të ndihmojë në identifikimin e mijëra rasteve të fshehura të infertilitetit mashkullor që në një fazë të hershme — dhe me kohë të mjaftueshme për trajtim që mund të shmangë problemet në të ardhmen për të pasur fëmijë.

Ndryshe nga metodat tradicionale që përfshijnë dërgimin e mostrës së spermës në një laborator përmes mjekut të familjes ose një klinike fertiliteti, proces që mund të zgjasë javë për të marrë rezultatet, vitet e fundit janë hedhur në treg teste për përdorim në shtëpi nga farmaci të njohura si Boots dhe Superdrug. Këto teste, me çmime që fillojnë nga 40 euro, ofrojnë një mundësi praktike dhe të shpejtë për të vlerësuar fertilitetin e burrave.

Testet funksionojnë duke vendosur një mostër sperme në një solucion dhe më pas në një shirit testimi. Për shembull, testi i Boots pretendohet të jetë 98% i saktë dhe jep rezultat brenda vetëm dhjetë minutave. Një vijë e kuqe tregon një numër normal spermash, duke ofruar një udhëzues të shpejtë nëse është e nevojshme të kërkohet ndihmë më e thelluar mjekësore.

Ndërkohë, një klinikë private afër qendrës së Manchester-it, e hapur nga banka daneze e spermës Cryos International, pretendon se është e para në MB që ofron teste falas dhe të njëjtës ditë për spermën, duke e bërë vlerësimin e fertilitetit edhe më të aksesueshëm.

Të dyja — testet në shtëpi dhe ato private — matin:

Numrin e spermatozoideve (në një mililitër sperme), lëvizshmërinë e tyre (sa mirë lëvizin), dhe morfologjinë (formën – sperma duhet të ketë kokë ovale dhe bisht të gjatë për të notuar siç duhet). Një nivel nën 15 milion spermatozoide për mililitër e ul ndjeshëm mundësinë për të fekonduar një vezë, ndërsa një numër shëndetësor mund të arrijë deri në 200 milion, dhe të paktën një e treta e tyre duhet të lëvizin siç duhet për të kaluar përmes sistemit riprodhues të gruas.

Kërkimet tregojnë se infertiliteti mashkullor është faktor në rreth gjysmën e rasteve ku çiftet nuk mund të konceptojnë. Por shumë nga këto raste mund të zbuloheshin dhe ndoshta të trajtoheshin më herët nëse çdo djalë bënte një analizë sperme në moshën 18 vjeç dhe përsëri disa vite më vonë.

Një përfitim i madh?

Një përfitim i rëndësishëm nga këto analiza do të ishte zbulimi më i hershëm i varikocelës, një problem që dëmton fertilitetin dhe që prek deri në 20% të meshkujve. Varikocela ndodh kur gjakut i grumbullohet në venat e skrotumit dhe zakonisht nuk ka simptomat, duke e bërë atë të vështirë për t’u identifikuar deri sa të ndodhin probleme me fertilitetin. Kontrollimi i spermës në moshën 18 dhe më vonë në fillim të të 20-ave mund të sinjalizojë nëse ka numër të ulët spermatozoidesh për shkak të një varikocele të pa zbuluar.

“Është një çështje e rëndësishme shëndetësore te të rinjtë, por shumica nuk janë të informuar për të,” tha ai për Good Health. “Një lloj skanimi apo kontrolli që nga mosha 18 vjeç nuk është një ide e keqe — analizat e spermës mund të na ndihmojnë ta kapim dhe ta trajtojmë.”

Si trajtohet?

Varikocela zakonisht trajtohet me embolizim, një procedurë ku mjekët injektojnë spirale metalike ose shkumë në venat e dëmtuara për të ndaluar rrjedhën e gjakut. Një studim japonez nga viti 2014 tregoi se pas trajtimit, numri i spermatozoideve u rrit nga 2.4 milion në 12 milion për mililitër — ende më pak se normalja, por me përmirësim të ndjeshëm të fertilitetit, duke treguar se intervenimet e hershme mund të jenë të eficente.

Rreziqe të tjera të fshehura?

Një tjetër shkaktar i dëmtimit të fshehtë të spermës te të rinjtë është sëmundja shytat, e cila mund të shkaktojë inflamacion në testikuj dhe të dëmtojë tubat ku prodhohet sperma. Kjo mund të ketë pasoja afatgjata për fertilitetin e meshkujve, duke e bërë ende më të rëndësishme fillimin e kontrolleve të rregullta.

“Nëse zbulohet një problem që mund të përkeqësohet me kalimin e kohës, mund të jetë ide e mirë që djali të ngrijë disa mostra sperme sa më herët, për çdo rast,” shton z. Yap, duke theksuar se ndërhyrjet e hershme janë jetësore.

Jo vetëm për fertilitetin

Studime të shumta tregojnë se numri i ulët i spermës lidhet edhe me sëmundje të tjera të rënda. Një studim i vitit 2018 nga Universiteti i Brescia në Itali zbuloi se meshkujt me numër të ulët spermatozoidesh kishin 20% më shumë gjasa të kishin trup më të yndyrshëm, presion të lartë gjaku dhe nivele të larta të kolesterolit LDL. Këto janë sinjala paralajmëruese për probleme më të thella shëndetësore si sëmundjet e zemrës apo disa lloje kanceri.

Në fakt, disa studime kanë zbuluar se meshkujt me spermë të dobët kanë dyfishin e rrezikut për kancer të prostatës më vonë në jetë, ndoshta për shkak të mekanizmave të dëmtuar të riparimit të ADN-së që ndërlidhen në të dyja gjendjet.

A duhet të bëhet rutinë?

Jo të gjithë pajtohen me idenë që kontrollet e spermës të bëhen rutinë, veçanërisht pasi në 40% të rasteve të infertilitetit mashkullor nuk ka ndonjë shkaktar të identifikueshëm. “Kjo është diçka për t’u menduar, sepse, përveç një stili të shëndetshëm jete, shpesh nuk ka shumë gjëra që mund të bëhen” tha Allan Pacey, profesor andrologjie në Universitetin e Manchesterit. “Njoh disa djem që e testojnë veten çdo dy javë, sepse janë shumë të shqetësuar për numrin e spermës.”

Ai thekson se mosha është rreziku më i madh për fertilitetin mashkullor, pavarësisht shembujve të famshëm të aktorëve apo muzikantëve që bëhen baballarë në moshën 70 apo 80 vjeç. “Edhe nëse një burrë ka një numër të mirë spermatozoidesh në të 30-at apo të 40-at, cilësia e tyre ka rënë. Me kalimin e moshës, ndryshimi në cilësi ka një ndikim të madh në fertilitet.”

Informacionet që gjenden në rrjet mbi rolin e kafesë tek sheqeri në gjak apo diabeti, mund të shkaktojnë shpesh konfuzion.

Kjo për faktin se ka pretendime sipas të cilave pavarësisht se kafeja mund të ofrojë disa përfitime për diabetikët, ajo mund të ketë një ndikim jo të mirë tek sheqeri në gjak. Duke theksuar këtë kompleksitet, është e rëndësishme të kuptojmë mekanizmat që lidhen me konsumimin e kafesë dhe ndikimin e saj në organizëm.

Ajo që ekspertët shpjegojnë është se kafeja përmban shumë substanca të ndryshme, disa prej të cilave kanë efekt mirëbërës në shëndetin e një diabetiku, ndërsa të tjera mund të kenë një ndikim negativ. Një aspekt i rëndësishëm është përmbajtja e kafeinës, e cila ka efekte të menjëhershme në insulinën dhe nivelin e sheqerit në gjak.

Kafeina, për shembull, ka një ndikim afatshkurtër tek insulina. Të dhënat e studiuesve tregojnë se konsumi i lartë i kafeinës përgjatë një periudhe një mujore ndikon tek ndjeshmëria ndaj insulinës tek diabetikët. Sa më i lartë konsumi i kafesë aq më e ulët është ndjeshmëria ndaj insulinës, duke çuar në sfida të konsiderueshme për ata që vuajnë nga diabeti.

Kafeja pa kafeinë, zgjedhja më e mirë?

Duke qenë se kafeina ndikon tek ndjeshmëria ndaj insulinës, ekspertët janë të mendimit se kafeja pa kafeinë është alternativa më e mirë për njerëzit që vuajnë nga diabeti. Në mungesë të kafeinës, kjo kafe ofron shumë vlera pozitive për shëndetin e një diabetiku, duke ndihmuar në ruajtjen e niveleve të shëndetshme të sheqerit në gjak.

Për më tepër, njerëzit që vuajnë nga diabeti apo janë të rrezikuar prej tij duhet të minimizojnë ekspozimin ndaj sheqerit, sepse rrit dramatikisht nivelin e glukozës në gjak. Kjo është një arsye tjetër përse kafeja duhet pirë me sa më pak sheqer. Mënyra se si e konsumojmë kafenë mund të ketë ndikim të rëndësishëm në menaxhimin e diabetit.

Kafeja dhe parandalimi i diabetit

Një studim i vitit 2009 ku morrën pjesë plot 40,000 njerëz, i referohet AgroWeb.org dhe zbuloi se konsumi i tre filxhanëve çaj apo kafe (pa kafeinë) në ditë ul me 40 përqind rrezikun e zhvillimit të diabetit të tipit 2. Ky informacion është inkurajues dhe tregon se kafeja, në formën e saj pa kafeinë, mund të jetë një aleat i rëndësishëm në parandalimin e kësaj sëmundjeje të zakonshme.

Një studim tjetër i vitit 2014 tregoi se konsumi i kafesë ul me 11 përqind rrezikun e diabetit të tipit 2 në harkun kohor të 4 viteve. Këto të dhëna sugjerojnë se kafeja ka potencialin për të luajtur një rol pozitiv në shëndetin e diabetikëve, përveç se ndihmon në ruajtjen e niveleve të sheqerit në gjak.

Kafeja përmban polifenolë që luajnë rolin e antioksidantëve dhe ndihmojnë në parandalimin e sëmundjeve inflamatore. Këto komponime natyrale janë të njohura për efektet e tyre pozitive në shumë sisteme të trupit, duke i bërë këto substanca shumë të rëndësishme për shëndetin e përgjithshëm të individëve me diabet.

Për më tepër, kafeja përmban minerale të rëndësishme si magnez dhe krom. Këto minerale ulin ndjeshëm rrezikun e diabetit të tipit 2, duke përmirësuar metabolizmin e glukozës dhe duke rritur ndjeshmërinë ndaj insulinës. Duke pranuar ditëmbërritje kafeje, individët që vuajnë nga diabeti ose janë të rrezikuar për të, mund të përfitojnë nga këto përbërës të dobishëm.