Sot mbushen 26 vjet nga fillimi i sulmeve ajrore të NATO-s kundër caqeve ushtarake-policore të Serbisë dhe Malit të Zi.
Sulmet e para filluan në orën 19:45, duke shënuar një moment kyç në histori, kur aeroplanët e NATO-s lanë të rrezikshme bombat e para mbi pozitat strategjike të ushtrisë serbe. K
jo fushatë nuk ishte thjesht një operacion ushtarak; ishte një përpjekje e vendosur për të ndaluar dhunën që kishte përfshirë rajonin e Kosovës, një territor që kishte kaluar pesë vite të rënda turbulencash dhe konflikti.
Urdhrin për nisjen e fushatës bombarduese e kishte dhënë Presidenti i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Bill Clinton. Në një fjalim historik drejtuar popullit amerikan, ai theksoi se ishte koha për të vepruar, duke e quajtur këtë operacion si mundësinë e vetme për të përfunduar luftime të vazhdueshme dhe për të shpëtuar jetët e shumë njerëzve në Kosovë.
“Ne dhe Aleanca e NATO-s kemi bërë të gjitha përpjekjet për të arritur një zgjidhje paqësore të konfliktit në Kosovë. Por presidenti Millosheviq, i cili në të kaluarën e afërt shkaktoi luftëra të tmerrshme në Kroaci e në Bosnjë, ka vendosur në favor të agresionit në vend se të paqes,” kishte deklaruar Clinton, duke theksuar nevojën për veprim të jashtëzakonshëm.
Sulmet ajrore kundër forcave serbe e malazeze vazhduan deri më 9 qershor, kur u arrit Marrëveshja e Kumanovës, e njohur gjithashtu si kapitullimi i kriminelit Millosheviç. Kjo marrëveshje shënoi jo vetëm fundin e bombardimeve, por edhe një kthesë të rëndësishme në historinë e Ballkanit, ku përfundoi një periudhë e gjatë dhune dhe përplasjeje të armatosura.
Çështjet politike dhe ushtarake që ndikuan në këtë konflikt ishin të ndërlikuara. Kosova, me një shumicë shqiptare, kishte kërkuar autonomi nën nënshtrimin e regjimit të Millosheviçit. Kjo situatë solli tensione të shumta dhe një atmosferë të rrezikshme, ku e ardhmja e Kosovës ishte në rrezik.
Pas nënshkrimit të marrëveshjes, më 11 qershor, forcat serbe filluan të tërhiqen nga territori i Kosovës, duke shënuar një fitore të rëndësishme për NATO-n dhe për popullin shqiptar të Kosovës. Ky moment ishte i çmuar jo vetëm për historinë e Kosovës, por për gjithë rajonin e Ballkanit, duke hapur rrugën për pajtim dhe rindërtim.
Ndërhyrja e NATO-s në Kosovë ishte e para ushtarake nga formimi i saj, e cila do të përdorej si një studim rasti për operacione të tjera ndërkombëtare paqësore në të ardhmen. Ky operacion tregoi se qeveritë dhe organizatat ndërkombëtare mund të bashkëpunojnë për të promovuar paqen dhe stabilitetin në vende të traumatizuara nga konflikti.
Me kalimin e viteve, përvoja e Kosovës ka ofruar mësime për politikën ndërkombëtare dhe vendimmarrësit globalë, duke rikujtuar nevojën për të vepruar në emër të humanizmit dhe ruajtjes së jetës. Gjashtëdhjetë vite më vonë, Një Kosovë e pavarur është një dëshmi e guximit dhe përpjekjes për të ndihmuar ata që luftojnë për lirinë dhe dinjitetin e tyre.
Siç kalojmë në këtë përvjetor, është e rëndësishme të reflektojmë mbi pasojat e këtij vendimi të guximshëm dhe ndikimin afatgjatë që ka pasur mbi stabilitetin e Ballkanit dhe mbi marrëdhëniet ndërkombëtare.