Hulumtimet e fundit zbulojnë një aspekt të ri fascinues të planetit Mars, duke sugjeruar se ndryshku i mineraleve që mbulojnë sipërfaqen e tij përmban sasi të vogla uji. Kjo ofron një dritë të re për të kuptuar historikun e këtij planeti, ndihmues në zbardhjen e së kaluarës së tij të ftohtë dhe të lagësht.
Qindra misione dhe anije hapësinore kanë studiuar Marsin për dekada, duke sjellë të dhëna të çmuara për natyrën e tij. Shkencëtarët kanë ditur për një kohë të gjatë se peizazhet e Marsit, me liqenet dhe lumenjtë e tharë, flasin për një të kaluar kur uji i lëngshëm ishte i pranishëm. Këto gjurmë të hidrave ofrojnë komprehenzimin e një mjedisi shumë më të ndryshëm nga ai që njohim sot.
Misionet e mëparshme kanë zbuluar depozita akulli disa kilometra poshtë sipërfaqes së poleve të planetit, duke sugjeruar se resurse të ujit ende ekzistojnë në formë të fshehur. Një nga misionet më të njohura, sonda Perseverance, ka për qëllim që brenda dekadës së ardhshme të sjellë mostra nga Marsi, duke dhënë mundësinë për të mësuar më shumë rreth karakteristikave dhe historisë së planetit të kuq.
Sipas këtyre hulumtimeve të reja, ekipi eksplorues i është kthyer tek analizat laboratorike për të zbuluar se ngjyra e kuqe e Marsit krijohet nga oksidet e hekurit të kombinuar me sasi të vogla uji. Ky zbulim është publikuar kohët e fundit në revistën shkencore “Nature Communications”, duke drejtuar vëmendjen në rëndësinë e ujit në formimin e ndryshkut.
Shkencëtarët thonë se oksidi i hekurit formohet shpejt në praninë e ujit të ftohtë, duke lënë të kuptohet se ky fenomen mund të ketë ndodhur kur Marsi kishte ende ujë në sipërfaqe. Ekipi i hulumtuesve, i përbërë nga specialistë të Agjencisë Evropiane të Hapësirës, ka pohuar se ndryshku që gjendet në Mars është shumë i ngjashëm me fenomenet që vërehen në Tokë, edhe pse në një formë shumë më të thatë.
Colin Wilson, një ekspert mbi Marsin, thekson se atmosfera e Marsit është jashtëzakonisht e thatë, me avull uji që përbën vetëm disa të qindtat e një përqindjeje të saj. Ai thekson se kjo ndihmon në shpjegimin e diferencave mes ndryshkut në Mars dhe atij në Tokë, duke e bërë atë një objekt studimi të rëndësishëm për të kuptuar më mirë historinë e këtij planeti.
Adomas Valantinas, autori kryesor i studimit, ka nënvizuar rëndësinë e këtij zbulimi në kontekstin e historisë së Marsit. Ai thekson se studimi konfirmon të gjitha gjetjet e mëparshme mbi praninë e ujit të lëngshëm gjatë të kaluarës, duke ndryshuar kështu perceptimin mbi arsye shkaktuar nga ngjyra e kuqe. Kjo ngjyrë është rezultat i oksidimit të hekurit, një proces që ndodhi gjatë periudhave kur uji ishte i pranishëm në sipërfaqen e planetit.
Valantinas përmendi gjithashtu se erërat mund të kenë ndihmuar në përhapjen e ndryshkut në formë pluhuri në të gjithë planetin, duke përjashtuar mundësinë e reshjeve që do të mund ta lanin atë. Kjo tregon se, pavarësisht se shkencëtarët kanë prova për praninë e ujit në të kaluarën, ende ekzistojnë të panjohura lidhur me burimin e tij dhe përfundimet që mund të nxirren nga këto hulumtime.
Sidoqoftë, plani i NASA-s për të sjellë këto mostra nga Marsi në Tokë është në pritje të gjetjes së një mënyre më efikase dhe me kostot më të ulëta për realizimin e këtij misioni të rëndësishëm. Hulumtimet e këtyre llojeve do të ndihmojnë në përmirësimin e njohurive tona mbi planetin tonë fqinj dhe mund të hapin rrugën për udhëtimet e ardhshme në univers.