Njohësi i çështjeve të sigurisë, Agim Musliu, ka shprehur mendimin se Vidovdani është shfrytëzuar si një instrument i fuqishëm propagandistik, i ndërtuar për të fuqizuar ndjenjën e viktimizimit kolektiv serb dhe për të mobilizuar urrejtje ndaj fqinjëve.
Musliu në një postim të tij në rrjetet sociale thekson se është thelbësore të rikujtojmë se vetë Dobrica Qosiq, figura kryesore e nacionalizmit serb, ka pranuar hapur se “gënjeshtra është interes shtetëror serb”. Ai shprehu gjithashtu se “gënjeshtra është e embedded në qenien e serbit”. Këto fjalë thonë shumë për mënyrën se si narrativa serbe është ndërtuar në të kaluarën dhe se si kjo sjellje vazhdon të ndikojë në situatën aktuale në Ballkan.
Erësira që rrethon këtë mitologji, e njohur si Vidovdan, ka nxitur tensione dhe konflikte në shumë raste historike, duke kontribuar në përçarje dhe dhunë mes komuniteteve të ndryshme. Në kohën e sotme, Vetëm ky gjysmë shekulli mbas konflikteve më të fundit në Kosovë, Bosnje dhe Kroaci, ne shohim se si këto ide dhe mite vazhdojnë të shërbejnë si frymëzim për akte të dhunshme.
Musliu thekson se celebrimet e Vidovdanit sot përmbajnë një aspekt të rrezikshmërisë, duke u ndërtuar mbi gënjeshtra të kaluara dhe mite që nuk kanë asnjë bazë reale. Ky observim paraqet një kritikë të fortë mbi historinë e ndarjes dhe manipulative që është përdorur për të mbështetur ideologjinë nacionaliste dhe për të justifikuar veprimet e dhunshme.
Përveçse nënvizon ndikimin e këtyre narrativave mbi politikën dhe shoqërinë, Musliu përmend se retorika e gënjeshtrave, fillimisht e pranuar si interes shtetëror serb, është bërë një mjet për të mbushur narrativen me mitologji kombëtare. Kjo është një nga arsyet pse çdo gënjeshtër bëhet e vërtetë për gjithë këtë grup.
“Vidovdani”, në këtë kontekst, ka evoluar për t’u bërë më shumë se një thirrje për festë; ai është bërë një simbol i propagandës dhe një ngjarje që përshkruan historinë mbi elemente që ndihmojnë vetëm në ndarjen e mëtejshme. Ky dhezje mitologjik është aq i thellë saqë nuk lejon hapësirë për reflektim kritik mbi pasojat e atyre aktiviteteve.
Pjesë e rëndësishme e këtij diskutimi është dhe thënia e Dobrica Qosiqit: “Ne gënjejmë që të mashtrojmë veten, të ngushëllojmë tjetrin; gënjejmë nga dhembshuria, gënjejmë nga turpi… Gënjejmë për hir të lirisë”. Këto fjalë pasqyrojnë një psikologji të thellë dhe një auto-mashtrim kolektiv që është pjesë e përjetshme e identitetit serb.
Me këtë në mendje, është thelbësore që shoqëria të ngrejë zërin dhe të kritikohet për këtë trashëgimi të rrezikshme, duke kërkuar një qasje më kritike dhe objektive ndaj miteve që vazhdojnë të mbështesin narrativa të dhunshme. Nëse dëshirojmë të kemi një të ardhme më paqësore, duhet të nisim të sfidojmë këto ide dhe të mbështesim një narrativë që promovon pajtimin dhe bashkëpunimin midis kombeve.
Ndaj, cila është përgjigja jonë ndaj propagandës që shfrytëzon Vidovdan si një simbol? Çfarë ndryshimesh duhet të bëjmë në mënyrën si e kuptojmë dhe interpretojmë historinë tonë? E thërrasim publikun që të angazhohet, të reflektojë dhe të ndajë mendimet e tij. Një diskutim i hapur është i nevojshëm për të ndihmuar në ndërtimin e një shoqërie që është më e drejtë dhe e barabartë, ku të gjithë anëtarët e saj mund të jetojnë në harmoni. Ju lutemi, ndani mendimet tuaja dhe angazhohuni në këtë debat të rëndësishëm.