Sot bëhen dy vjet nga protestat e popullatës lokale serbe kundër kryetarëve shqiptarë të komunave veriore të Kosovës, të cilat u shndërruan në përleshje të dhunshme.
Në maj të vitit 2023, tensionet arritën kulmin në Zveçan, kur demonstarat serbë u përplasën me trupat e misionit paqeruajtës të NATO-s, KFOR. Protesta nisi si një reagim ndaj hyrjes së kryetarëve shqiptarë në ndërtesat komunale, një gjest që ishte interpretuar nga protestuesit si një shkelje e sovranitetit të tyre lokal.
Është e rëndësishme të kuptohet konteksti politik që e shoqëronte këtë ngjarje. Serbët në veri të Kosovës thirrën një bojkot të zgjedhjeve lokale, duke u organizuar në përpjekje për të kundërshtuar dominimin shqiptar. Ata u mbështetën nga Lista Serbe, partia më e madhe e serbëve në Kosovë, e cila është e lidhur ngushtë me Beogradin.
Pas fitores së kryetarëve shqiptarë në zgjedhjet që erdhën pas bojkotit, tensionet u intensifikuan. Protestat e organizuara nga serbët lokalë për të shprehur pakënaqësinë ndaj qeverisjes shqiptare, shpejt u shndërruan në dhunë, duke rezultuar me plagosjen e mbi 90 ushtarëve të KFOR-it, gjë që nxiti një reagim të fortë nga institucionet ndërkombëtare.
NATO dhe përfaqësues të Bashkimit Evropian dënuan përdorimin e dhunës dhe theksuan nevojën për dialog dhe qetësim të situatës. Reagimet gjithashtu përfshinë thirrjet për arritjen e një zgjidhjeje paqësore, duke i inkurajuar të gjitha palët të angazhohen në bisedime për të shmangur përsëritjen e dhunës.
Në Kosovë, situata përfshiu arrestimin e disa individëve për “pjesëmarrje në protesta të dhunshme” dhe akuzat për sulm ndaj forcave të KFOR-it. Këto zhvillime ngritën shqetësime lidhur me sigurinë dhe stabilitetin në rajon.
Ndryshe nga Kosova, në Serbi, ende nuk është bërë e qartë nëse institucionet po hetojnë rastin e sulmit ndaj ushtarëve të KFOR-it. Kjo sionon se tensionet mes dy palëve përballen me sfida të mëdha dhe një mospajtim përfundimtar që përfshin një histori të dhimbshme nga e kaluara.
Për të ardhmen, është e qartë se përpjekjet për paqe dhe stabilitet do të kërkojnë angazhim të vazhdueshëm nga të gjitha palët e përfshira. Vetëm përmes dialogut të ndershëm dhe respektit për të drejtat e secilës palë, mund të arrihet një marrëveshje e qëndrueshme që garanton paqe dhe zhvillim për të gjithë përfaqësuesit e Kosovës.