Kosovës i është zvarritur procesi i anëtarësimit në Këshillin e Evropës (KiE). Edhe pse synimi ishte që gjatë vitit të kaluar të bëhet anëtare e 47-të e këtij këshilli, në çastet e fundit nuk ia doli të hyjë në agjendën e Komitetit të Ministrave.
Së fundmi, shteti më i ri në Evropë ka dërguar kërkesë që të ketë statusin e mysafirit special në KiE. Ky status sjell mundësi të reja për Kosovën, duke e ndihmuar të tregojë përparimet e saj dhe të forcojë marrëdhëniet me vendet evropiane.
Ndonëse kanë kaluar dy muajt e parë të vitit 2025, ende nuk ka ndonjë ndryshim në lidhje me çështjen e anëtarësimit në këtë mekanizëm evropian. Asociacioni i Komunave me Shumicë Serbe vazhdon të jetë pengesë. Kosovës nga disa shtete i është kërkuar dorëzimi i Projektstatutit për themelimin e Asociacionit për interpretim në Gjykatë Kushtetuese, si hap për të fituar mbështetjen e shumicës së përfaqësuesve të shteteve anëtare të KiE-së.
“Për sa i përket aplikimit për anëtarësim, nuk ka asgjë të re për të komunikuar në këtë moment”, thuhet në përgjigjet e Këshillit të Evropës për KALLXO.com.
Një zhvillim i ri që ndërlidhet me Kosovën dhe Këshillin e Evropës është që Kosova së fundmi ka dërguar kërkesë për statusin e mysafirit special. Kjo kërkesë është një hap përpara në përpjekjet e Kosovës për të forcuar praninë e saj në skenën ndërkombëtare.
Nga Këshilli i Evropës bëhet e ditur se një kërkesë e tillë aktualisht është në draft agjendën e Komisionit të Asamblesë Parlamentare për Çështje Politike dhe Demokraci. Kjo mbledhje do të mbahet në Paris më 05.03.2025, ku do të shqyrtohet statusi i kërkesës së Kosovës.
Portali ka kërkuar përgjigje rreth këtij zhvillimi nga ana e Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe Diasporës, por deri në publikimin e këtij artikulli nuk ka pranuar asnjë shpjegim. Kjo tregon se ndihma dhe komunikimi institucional mbeten sfida për qeverinë kosovare.
Çka do të thotë të jesh mysafir special?
Mysafiri special ka kompetenca, por deri diku ato janë të kufizuara. Sipas Rregullores të Asamblesë Parlamentare, Byroja mund t’u japë statusin e mysafirit special parlamenteve kombëtare të shteteve evropiane jo anëtare që kanë aplikuar për anëtarësim në Këshillin e Evropës. Ky status do t’i mundësojë Kosovës të marrë pjesë në disa procese vendimmarrëse, ndonëse pa të drejtë vote.
Çdo kërkesë zyrtare për statusin e të ftuarit special, sipas Rregullores, i drejtohet Kryetarit të Asamblesë Parlamentare nga Kryetari i parlamentit përkatës. Kjo procedurë siguron që çdo shtet të ketë mundësinë të angazhohet dhe të shprehë interesat e tij në nivelin ndërkombëtar.
Nëse Byroja, pasi të jetë konsultuar me Komisionin për Çështjet Politike dhe Demokracinë, miraton një kërkesë të tillë, Kryetari i Asamblesë Parlamentare e fton parlamentin përkatës të marrë statusin e mysafirit special. Anëtarët e delegacioneve të ftuar special mund të ulen në Asamble, por pa të drejtë vote. Ky është një hap domethënës në rritjen e dialogut dhe bashkëpunimit mes Kosovës dhe vendeve të tjera evropiane.
Rruga e Kosovës drejt Këshillit të Evropës
Qeveria e Kosovës në shkurt të vitit të kaluar pati marrë vendim që të zbatojë aktgjykimin e Gjykatës Kushtetuese për pronat e Manastirit të Deçanit – që ishte kusht për anëtarësim. Pas këtij vendimi, vendi mori dy drita të gjelbra, e në të tretën u kurthua. Ishte kërkesa për themelimin e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe ajo që e la Kosovën jashtë agjendës.
Mos dërgimi për interpretim në Gjykatën Kushtetuese i draft-statutit të Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe të hartuar nga Bashkimi Evropian, ishte arsyeja që la Kosovën jashtë agjendës së mbledhjes së Komitetit të Ministrave të Këshillit të Evropës më 17.05.2024. Zyrtarët e lartë shtetërorë të Kosovës vazhdojnë të deklarojnë se Kosova ka përmbushur të gjitha kriteret.
Ministrja për Punë të Jashtme dhe Diasporë, Donika Gërvalla- Schwarz, në fund të tetorit të vitit të kaluar kishte takuar në Këshillin e Evropës në Strasburg me Sekretarin e Përgjithshëm, Alain Berset. “Republika e Kosovës ka plotësuar të gjitha kushtet për anëtarësim në Këshillin e Evropës dhe presim me padurim të ecim përpara drejt anëtarësimit të plotë dhe qytetarët tanë të përfitojnë nga mekanizmat mbrojtës të Këshillit të Evropës”, ka thënë Gërvalla gjatë takimit me Berset.
Kosova ka arritur të sigurojë votat e mjaftueshme nga delegatët e shteteve anëtare të këtij mekanizmi ndërkombëtar më 16.04.2024, në Asamblenë Parlamentare. Ata kanë miratuar raport-opinionin e raportueses për Kosovën, Dora Bakoyannis, në të cilin rekomandohet që Kosova të ftohet për anëtarësim në KiE. Këta delegatë kanë miratuar raportin prej 171 delegatëve, me 131 vota pro, 29 kundër dhe 11 abstenime.
Kosova ka aplikuar më 12.05.2022, për anëtarësim në Këshillin e Evropës, me dorëzimin e aplikacionit nga zëvendëskryeministrja Donika Gërvalla. Ky është vetëm fillimi i një rruge të gjatë dhe sfiduese, por që ofron mundësi të shumta për zhvillimin e shtetit kosovar dhe forcimin e demokracisë në rajon.