Ishte 3 gusht 2015 kur Kuvendi i Kosovës miratoi krijimin e Gjykatës Speciale, një ditë që shënoi një kthesë të rëndësishme në historinë e drejtësisë kosovare.
Pas 10 vjetëve, ajo që fillimisht u konsiderua si një hap i domosdoshëm për të adresuar krimet e luftës, përballet me sfida dhe kritika të mëdha nga publiku dhe ish-pjesëtarët e UÇK-së.
Me 82 vota pro, 5 kundër dhe një abstenim, Kuvendi e dha dritën e gjelbër për organizimin e kësaj gjykate, e cila kishte si qëllim kryesor hetimin e pretendimeve të ngritura në raportin e Dick Martyt për krime lufte dhe trafikim organesh.
Gjatë këtyre viteve, Gjykata me seli në Hagë ka rezultatet e saj, duke arrestuar figura kyçe të skenës politike dhe ushtarake të Kosovës, siç janë Hashim Thaçi, Kadri Veseli dhe Jakup Krasniqi.
Ndër të tjera, procesi gjyqësor për këta individë vazhdon, por sipas avokatit Ardian Bajraktari, ka dyshime të mëdha mbi besueshmërinë e akuzave, sidomos asaj për “Ndërmarrjen e përbashkët kriminale”.
Ndërkohë, dënuar për krime lufte është Pjetër Shala, i cili mori 18 vjet burg, dhe ish-komandanti Salih Mustafa, që fillimisht u dënuar me 26 vite, por që më vonë pati ulje dënimi për arsyet të diskutueshme.
Hysni Gucati dhe Nasim Haradinaj, dy ish-veteranë, gjithashtu përballen me dënime për pengim të administratës së drejtësisë, me katër vjet e gjysmë burgim secili.
Besimi në drejtësi u minimizua edhe më shumë nga Organizata e Veteranëve të Luftës, me zëdhënësin e saj, Gazmend Syla, që thekson se presin një vendim të padrejtë për ish-krerët e UÇK-së, ndërsa ai kritikon ndikimet politike dhe marrjen e provave nga Serbia.
Me këtë realitet, më 7 gusht 2023, është paralajmëruar një protestë, e cila kërkon mbështetje për të akuzuarit nga Gjykata Speciale. Gucati ekzalton se protesta organizohet për të sfiduar “papërgjegjësinë e institucioneve” dhe shkeljet e të drejtave të të akuzuarve.
Pas një dekade funksionimi, Gjykata Speciale vazhdon të kundërshtohet publikisht. Ajo ndodhet në një pikë kyçe: midis kërkesave për drejtësi dhe dyshimeve në legjitimitet që ajo ofron. Si do të përfundojë ky proces? Kjo është një pyetje që mbetet për t’u parë.