Paralajmërimi i përfaqësueses së lartë të Bashkimit Evropian për Politikë të Jashtme dhe të Sigurisë, Kaja Kallas, se do të shqyrtojnë mjete alternative ndaj dialogut, në mënyrë që Kosova dhe Serbia të bëjnë hapa drejt normalizimit të raporteve, po konsiderohet se mund të prodhojë rezultate konkrete në këtë proces.
Dialogu midis Kosovës dhe Serbisë ka pasur një histori të gjatë të tensioneve dhe pengesave, dhe për këtë arsye, çdo propozim i ri mbi mjete dhe strategji për t’i sjellë palët më afër një zgjidhjeje ka rëndësi të veçantë. Dritaret e mundësive në këtë dialog janë të ngushta, dhe një qasje e re nga BE mund të shërbejë si nxitës i nevojshëm për progres.
Përkundër faktit se ende nuk ka një përkufizim të qartë të instrumenteve që do të përdoren, njohësit e procesit të dialogut potencojnë rëndësinë e ndryshimeve strategjike nga ana e Bashkimit Evropian. Dështimi për të arritur rezultate konkrete deri më tani ka bërë që shumë të dyshojnë në efektivitetin e mënyrës aktuale të negociatave.
Vizita e Kaja Kallas në Ballkanin Perëndimor javën e ardhshme do të përfshijë Malin e Zi, Shqipërinë dhe Bosnjë e Hercegovinën, megjithatë mungesa e Kosovës nga kjo agjendë ngrit pyetje mbi angazhimin e BE-së ndaj këtij vendi dhe rëndësinë që i jep dialogut me Serbinë.
Shefja e diplomacisë evropiane ka theksuar se dialogu ka ngecur, duke shprehur nevojën e madhe për ide të reja që do të nxisnin një propozim të ri për normalizimin e marrëdhënieve. Ky qasja e saj është pritur si një shpresë nga disa analistë dhe ekspertë të politikës ndërkombëtare.
Alma Lama, një ish diplomate kosovare, e sheh këtë qasje si energji dhe perspektivë të re dhe shpreson se një ndryshim i tillë në strategji do të sjellë rezultate praktike. Sipas saj, nevojitet një instrument i ri për t’i bërë shqiptarët dhe serbët të ndihen më të sigurt në marrëdhëniet e tyre.
Në anën tjetër, analisti politik Seb Bytyçi thekson se BE duhet të ushtrojë presion më të madh mbi Serbinë, pasi është kjo palë që vazhdon të shkelë marrëveshjet e arritura deri më tani. Ai argumenton se përpjekjet për normalizim të mundshëm duhet të merren seriozisht dhe të demonstrojnë rezultate të prekshme për popullin e Kosovës.
Marrëveshja bazë e arritur në Bruksel në shkurt të vitit 2023, e cila përfundoi me një aneks në Ohër, ende nuk po zbatohen në praktikë. Akuzat e vazhdueshme të Kosovës ndaj Serbisë për shkelje të angazhimeve dhe pritjet për një zgjidhje të qëndrueshme vazhdojnë të mbeten sfida të mëdha për dialogun. Zbatimi i marrëveshjeve është një sfidë e rëndësishme, dhe të dyja palët duhet të angazhohen seriozisht për të arritur një rezultat pozitiv.
Diskutimet në nivelin ndërkombëtar gjithashtu kanë rëndësi për këtë proces. Njohja nga BE si një organizatë është një hap i nevojshëm dhe ndihmon në zvogëlimin e tensioneve. Nëse BE do të trajtonte marrëveshjen si të kryer dhe do të parandalonte vonesat, do të ndihmonte në stabilizimin e situatës dhe do të shmangte përsëritjen e krizave të kaluara. Kosova dhe Serbia kanë nevojë për një vizion të përbashkët dhe të qartë në mënyrë që të mund të ecin përpara në rrugën e tyre drejt normalizimit.