Bashkimi Evropian i ka bërë thirrje Kosovës për miratimin e Projektligjit për liritë fetare përmes së cilit pritet të definohet statusi për Kishën Ortodokse Serbe.
Zëdhënësja e BE-së, Anitta Hipper, ka theksuar rëndësinë e këtij ligji, duke thënë se miratimi i tij në Kuvendin e Kosovës është në interes të të gjitha komuniteteve në Kosovë. Ajo thekson se një legjislacion i tillë do të ndihmojë në krijimin e një ambienti më të qëndrueshëm dhe të harmonishëm për të gjitha besimet.
“Dhe për projektligjin e Kishës Ortodokse Serbe, ne bëjmë thirrje për miratimin e Ligjit për Lirinë Fetare. Ky ligj është në interes të të gjitha komuniteteve dhe ftojmë deputetët e Kuvendit që të mbështesin miratimin e ligjit”, ka deklaruar Hipper, e cila nënvizon se kjo është një mundësi e shkëlqyer për të mundësuar dialogun dhe bashkëpunimin ndërmjet komuniteteve fetare.
Sipas Enver Hasanit, ish-kryetar i Gjykatës Kushtetuese, ndryshimet në këtë ligj dhe miratimi i tij janë të lidhura ngushtë me zbatimin e Marrëveshjes së Ohrit. Kjo marrëveshje, e cila është e njohur si një bazë për paqen dhe stabilitetin në rajon, parashikon një trajtim të veçantë për institucionet fetare, në veçanti për Kishën Ortodokse Serbe.
“Unë mendoj që trajtimi preferencial ose i privilegjuar i Kishës Ortodokse Serbe e ka origjinën apo gjenezën te marrëveshja e Ohrit, përkatësisht e Brukselit. Ky ligj formalizon një gjendje ekzistuese dhe, në vend të kësaj, garanton një status të paprekshëm për Kishën Ortodokse Serbe,” tha Hasani. Ai shtoi se ky proces nuk duhet të konsiderohet si një kërcënim për kohën e ardhshme, por si një mundësi për të rregulluar marrëdhëniet mes institucioneve.
Statuse të paprekshmërisë së tillë zakonisht janë të rezervuara për hapësira diplomatike. Hasani argumenton se ky ligj krijon rreziqe për sovranitetin dhe juridiksionin e Kosovës, duke lehtësuar hipotetikisht situatat ku mund të nevojitet ndërhyrje në institucionet e Kishës.
Në diskutimin e tij, ai thekson se ligji për liritë fetare, kundrejt mundësive të miratimit, mund të ketë efekte negative në kontrollet e brendshme dhe të jashtme të Kosovës. Me një ligj që favorizon një institucion fetar të caktuar, risqet e korrupsionit dhe abuzimit me autoritet janë të pranishme, duke lënë hapësira për veprime të padrejta apo të paligjshme.
Hasani i bën thirrje institucioneve të Kosovës për të vepruar me kujdes, duke përcaktuar një kapitull të veçantë për procedurat e veprimit, i cili do të sigurojë transparencë dhe llogaridhënie në zbatimin e ligjit. Kjo do të ishte një mënyrë për të shmangur çdo percepcion të favorizimit të caktuar dhe për të ruajtur integritetin e autoriteteve kosovare.
“Në këtë kuptim, ky ligj është shumë problematik. Sepse, në të ardhmen, ligji do të zbatohet duke favorizuar Kishën Ortodokse Serbe, duke formësuar marrëveshjen që Kurti e ka pranuar në Ohër. E vetmja mundësi për të ruajtur sovranitetin është të kemi një legjislacion të balancuar që të njihet nga të gjithë.”, përfundoi Hasani.