Vlera e mallrave të importuara arriti në 580.4 milionë euro, ndërsa eksportet u rritën në mbi 87 milionë euro, sipas të dhënave nga Agjencia e Statistikave të Kosovës. Por, cilat janë produktet kryesore që Kosova ka blerë dhe shitur në këtë periudhë?
Sipas raportit të publikshëm nga ASK, eksportet kryesore përfshijnë metale bazë, plastika, gomë, ushqime të përgatitura, pijet dhe duhani, si dhe produktet minerale. Këto artikuj përbëjnë lihen thelbësor të sektorit të jashtëm të Kosovës, duke pasqyruar varësinë e vendit nga tregjet e huaja.
Së fundmi, raporti ka nxjerrë në pah tendencat e furnizimit dhe mbajtjes së lidhjeve tregtare me vendet fqinje dhe përtej. Në nivelin e importit, produktet minerale qëndrojnë si kategoria më e rëndësishme, duke përfaqësuar 14.1% të totalit. Pas tyre, vijnë mjetet e transportit (13.2%) dhe makineritë dhe pajisjet elektrike (12.0%). Ky variacion u tregon analistëve mundësitë që Kosova ka në procesin e industrializimit dhe rritjes së kapaciteteve prodhuese.
Partnerët kryesorë për eksportin e mallrave janë vendet e Bashkimit Evropian, me Gjermaninë, Italinë dhe Holandën që mbajnë vendet e para. Nga ana tjetër, Greqia dhe Italia janë partnerët kryesorë për importin. Kjo strukturë tregtare tregon ndërlikimin dhe nevojën për diversifikim në tregjet e jashtme, për të minimizuar rreziqet ekonomike dhe për të rritur stabilitetin në ekonominë vendase.
Analiza tregon se eksportet e Kosovës me vendet e CEFTA-s arritën në 19.2 milion euro, me Shqipërinë, Maqedoninë e Veriut dhe Serbinë që mbajnë një pozicion të rëndësishëm. Kjo tregon se marrëdhëniet tregtare brenda rajonit janë thelbësore për zhvillimin ekonomik të Kosovës, duke krijuar mundësi për rritje të qëndrueshme përmes bashkëpunimit dhe investimeve të ndërsjellta.
Në raport theksohet se dallimi ndërmjet importit dhe eksportit është i konsiderueshëm, me një deficit tregtar prej 10.4%. Ky deficit iu përgjigjet nevojave të përditshme dhe kërkesave për produkte që vendi nuk arrin t’i prodhojë vetë, duke e bërë të nevojshme importin për të mbushur këtë boshllëk. Sidoqoftë, një rritje e eksportit prej 8.6% në krahasim me vitin e kaluar është një shenjë inkurajuese për ekonominë kosovare.
Raporti tregon që në tetor eksporti mbulon importin vetëm me 15%. Kjo situatë sugjeron se diversifikimi i produkteve që eksportohen dhe zgjerimi i tregjeve të reja duhet të jenë prioritete për autoritetet e Kosovës. Kjo do ndihmojë në përmirësimin e bilancit tregtar dhe uljen e varësisë nga produktet e importuara.
Analistët e tregut sugjerojnë që Shqipëria, Maqedonia e Veriut, Turqia dhe Kina janë vendet ku Kosova mund të fokusojë më shumë energjinë për zgjerimin e eksporteve. Duke forcuar marrëdhëniet tregtare dhe duke identifikuar nevojat specifike të këtyre tregjeve, Kosova mund të ndihmojë në rritjen e vetëdijes për produktet e saj dhe potencialet që ato ofrojnë.
Në përfundim, të dhënat nga tregtia e jashtme për muajin tetor 2024 tregojnë një situatë dinamike dhe sfiduese për Kosovën. Megjithëse vërehet një rritje në eksporte, ende ka shumë punë për të bërë për të arritur një balancim më të shëndetshëm ndërmjet importit dhe eksportit. Dita e sotme dhe të dhënat e ardhshme do të tregojnë se si do të vendoset Kosova në arenën ndërkombëtare të tregtisë.