Sot mbushen 12 vjet nga largimi i pllakës përkujtimore të dëshmorëve të kombit të rënë në luftën e UÇPMB-së.
Kjo ngjarje e rëndësishme për historinë e shqiptarëve në Luginën e Preshevës shënon një moment të vështirë për ata që kujtojnë sakrificat e bëra gjatë luftës për liri. Heqja e lapidarit në vitin 2011 ka ngjallur reagime të forta dhe ka lënë pas një hidhërim të thellë në mesin e komunitetit lokal.
Një ngjarje e tillë, që u shënuar me prezencën e forcave policore dhe të xhandarmërisë serbe, tregon tensionet e vazhdueshme midis shqiptarëve dhe autoriteteve serbe. Sipas dëshmive nga atë kohë, një numër i konsiderueshëm i policëve, rreth 200, ishin mobilizuar për të hequr pllakat përkujtimore, duke e bërë operacionin të duket si një demonstrim force në vend të një veprimi të nevojshëm për rendin dhe ligjin.
Lapidari, i vendosur para godinës së administratës në Preshevë, kishte një rëndësi simbolike për popullin shqiptar, duke shërbyer si një kujtesë për ata që dhanë jetën për çlirimin e kombit. Heqja e tij nga një ekskavator rreth orës 07:00 të mëngjesit tregon një planifikim të detajuar dhe një qasje të ashpër ndaj këtij kujtimi të rëndësishëm.
Përveç komandantit të xhandarmërisë, Bratislav Dikiq, operacioni u mbikëqyr edhe nga kryeshefi i policisë së Vranjës dhe komandoni i stacionit policor të Preshevës, Avdi Bajrami. Kjo tregon se Heqja e lapidarit nuk ishte një veprim i zakonshëm policor, por një politikë që synonte të injoronte historinë dhe identitetin shqiptar në këtë rajon.
Më shumë se 12 vjet pas kësaj ngjarjeje, është e qartë se pasojat e asaj dite vazhdojnë të ndikojnë në marrëdhëniet midis shqiptarëve dhe serbëve. Edhe pse ndjenjat e hidhërimit dhe nostalgjisë për ata që janë rënë në luftë vazhdojnë të jetojnë, shumë qytetarë ndihen të heshtur dhe të frikësuar për të shprehur pikëpamjet e tyre.
Në vend që të ndjehen të mbrojtur nga shteti, shumë shqiptarë në Luginë ndjejnë që historia e tyre po minimizohet dhe rehatia e tyre sociale po preket. Heqja e lapidarit të UÇPMB-së është vetëm një kapitull në një histori më të gjerë të tensioneve dhe diskriminimit që vazhdon të mbetet aktuale.
Ndërsa politika në këtë rajon vazhdon të jetë e ndërlikuar, është e nevojshme që dekorimi dhe kujtimi i atyre që kanë rënë për lirinë e popullit të mos harrohet. Përpjekjet për të rikthyer këtë kujtim duhet të mbështeten nga të gjithë ata që besojnë në paqen dhe pajtimin.
Dita e sotme, përveçse shënon një 12-vjetor, është një thirrje për reflektim mbi vazhdimësinë e një historie të hidhur dhe angazhimin që na bën të gjithëve për të ruajtur kujtimet dhe sakrificat e atyre që udhëhoqën luftën për çlirim.