Numri i qytetarëve që kanë hequr dorë nga shtetësia e Kosovës është në rritje, duke shkaktuar shqetësime të mëdha për të ardhmen e vendit. Analizat tregojnë se arsyet kryesore të këtij fenomeni lidhen me moslejimin e dy shtetësisë në vendet e Bashkimit Evropian (BE) dhe përvojat e vështira të jetesës në Kosovë. Një numër i konsiderueshëm qytetarësh po përfitojnë kriteret për të marrë shtetësi në vendet ku jetojnë, ndërsa shumë prej tyre vendosin të heqin dorë nga atdheu i tyre për të avancuar jetesën e tyre. Megjithatë, ky proces ka efekte domethënëse në aspektet sociale, demografike dhe ekonomike të Kosovës.
Ministria e Punëve të Brendshme ka raportuar se nga data 1 janar deri më 30 nëntor 2024, 1,291 qytetarë kanë hequr dorë nga shtetësia. Një statistikë shqetësuese e mbështetur nga 17,752 qytetarë që e kanë bërë këtë nga viti 2020 deri tani, duke dëshmuar për një trend të vazhdueshëm dhe alarmant.
Sociologu Genc Xërxa thekson se ky fenomen nuk është vetëm një shenjë pasigurie për individët, por gjithashtu sinjalizon një krizë të përgjithshme demografike për Kosovën. Në vitin 2023 vetëm, numri i qytetarëve që kanë hequr dorë nga shtetësia ka qenë 3,098, një rritje e dukshme krahasuar me vitet e kaluara.
“Ndalimi i dy shtetësisë është problemi kryesor,” thotë MPB. “Shumë shtete evropiane nuk lejojnë këtë praktikë, dhe qytetarët e Kosovës shpesh janë të detyruar të zgjedhin, duke lënë pas atdheun e tyre për një të ardhme më të sigurt.”
Xërxa gjithashtu sugjeron se liberalizimi i vizave ka ndihmuar në zvogëlimin e këtij fenomeni, duke lehtësuar lëvizjen e qytetarëve dhe duke u ofruar atyre më shumë mundësi për të qëndruar në Kosovë. Ai përmend se vendet e BE-së ofrojnë mundësi më të mira ekonomike, diçka që është një motiv i fortë për shumë qytetarë kosovarë.
Kur flasim për arsyet që çojnë në heqjen dorë nga shtetësia, Xërxa përmend gjithashtu kushtet jo të favorshme të jetesës si një faktor tjetër. “Shumica e qytetarëve po kërkojnë një jetë më të mirë, dhe për shumicën e të rinjve, kjo do të thotë të emigrojnë në vende me mundësi më të mira.”
Mustafa Kadrijaj, një ekspert i ekonomisë, e shikon këtë fenomen si një shkrirje të mundësive ekonomike për vendin. Ai argumenton se heqja e shtetësisë ka pasoja të menjëhershme në tregun e punës dhe konsumin, duke e dëmtuar zhvillimin ekonomik të Kosovës. “Kur një numër i rëndësishëm qytetarësh vendosin të braktisin shtetësinë e tyre, ky është një sinjal alarmant për ne si shoqëri,” thotë Kadrijaj.
Disa statistika të mëparshme tregojnë se nga vitin 2008 deri në vitin 2023, mbi 57,155 persona kanë hequr dorë nga shtetësia e Kosovës. Kjo e bën këtë çështje të urgjente për autoritetet shqiptare dhe institucionet përkatëse, të cilat duhet të mendojnë për masa të qarta që do të ndihmojnë në ruajtjen e popullsisë dhe shtetit të Kosovës.
Gjermania, si një nga vendet që ka pritur më shumë emigrantë nga Kosova, ka miratuar një ligj të ri për shtetësinë që lejon shtetësinë e shumëfishtë. Kjo lëvizje mund të përshpejtojë më shumë braktisjen e shtetësisë nga kosovarët dhe të ndihmojë për të promovuar zgjidhje më të qëndrueshme për ata që kërkojnë një stil jetese më të mirë.
Si po i përgjigjen institucionet kosovare këtij fenomeni? Duket se është e nevojshme që qeveria të zhvillojë politika që jo vetëm promovojnë mundësitë ekonomike, por gjithashtu forcojnë identitetin dhe ndjenjën e përkatësisë për qytetarët, për të krijuar një shoqëri ku askush nuk ndjen se duhet të braktisë atdheun e tij. E ardhmja e Kosovës varet nga angazhimi për të adresuar këto çështje me seriozitet.