Nga viti 2011, kur kanë nisur bisedimet për normalizimin e marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë, këto negociata janë zhvilluar nën ndërmjetësimin e tre shefave të ndryshëm të politikës së jashtme të Bashkimit Evropian – Catherine Ashton, Federica Mogherini dhe Josep Borrell.
Secili ka dhënë kontributin e vet, duke zhvilluar dhjetëra takime dhe duke arritur po aq marrëveshje. Megjithatë, mbërritja te qëllimi përfundimtar mbetet ende një ëndërr e largët, përballë realitetit të tensioneve të vazhdueshme.
Deri më tani, udhëheqësit politikë të negociatave, Albin Kurti për Kosovën dhe Aleksandar Vuçiq për Serbinë, nuk janë takuar që nga 14 Shtatori i vitit 2023. Ky këndvështrim reflekton një krizë të thellë në marrëdhëniet bilaterale, të cilat tani përballen me përshkallëzime të rrezikshme.
Një ngjarje tragjike e përshkallëzoi situatën: sulmi në Banjskë, ku grupe të armatosura serbësh sulmuan Policinë e Kosovës dhe shkaktuan vdekjen e një polici. Ky incident përfaqëson një shkallë të lartë tensioni dhe përbën një prej momenteve më të rënda në marrëdhëniet mes këtyre dy vendeve që nga vitet e kaluara.
Përpjekjet e fundit të Borrell për të ulur bashkë Kurtin dhe Vuçiqin në një tryezë bisedimesh dështuan. Ai nënvizoi se ky ishte takimi i njëmbëdhjetë i liderëve, por dhe njëherë dështimi i takimit trepalësh e thekson krizën e besimit dhe dialogut mes palëve.
Pranimi i Kaja Kallas, ish-kryeministres së Estonisë, si përfaqësuese e re për politikën e jashtme të BE-së krijon një atmosferë të ri, por gjithashtu një prag të ri për sfidat ekzistuese. Kallas, që prezantoi vizionin e saj në seancën dëgjimore para Parlamentit Evropian, theksoi se duhet të krijohet një tregim suksesi në pesë vitet e ardhshme për rajonin, por kjo nuk është arritur akoma.
Rikard Jozwiak, redaktor për Evropën i Radios Evropa e Lirë, shprehu shqetësime për shpërfilljen e Ballkanit Perëndimor në diskursin e politikës së jashtme dhe theksoi se kishte pritur vëmendje të posaçme për dialogun Kosova–Serbi. Ai e quajti të tronditshme mungesën e interesit të deputetëve të Parlamentit Evropian mbi këtë çështje.
Leon Hartwell nga LSE IDEAS nënvizon se Kallas mund të blejë pak kohë, duke u fokusuar në prioritete të tjera, si siguria në Evropë dhe lufta mes Rusisë dhe Ukrainës. Sidoqoftë, ai shpreh shqetësim për nevojën që dialogu mes Kosovës dhe Serbisë të mos marrë vëmendjen e dytë, pasi tensionet vazhdojnë të rriten dhe kërkojnë zgjidhje urgjente.
Pavarësisht përpjekjeve të BE-së për të nxitë negociatat, zgjidhja e qëndrueshme mbetet larg. Tensionet mes Kosovës dhe Serbisë janë të larta dhe kanë gjeneruar vazhdimisht sfida dhe konflikte. Pyetja e madhe është: sa kohë do t’u duhen negociatave që kanë nisur që nga viti 2011 për t’i dhënë fund kësaj epopeje të pasigurisë? Misioni për të arritur një marrëveshje të qëndrueshme duket se vazhdon të jetë një përpjekje e vështirë për Bashkimin Evropian.