Që nga muaji prill i vitit të kaluar, liberalizimi i vizave ishte parë me shqetësim nga organizatat joqeveritare në Kosovë, të cilat brengoseshin se “ikja e trurit” mund të përkeqësohej.
Instituti për Studime të Avancuara, GAP, raportonte se gati 30 për qind e qytetarëve të Kosovës planifikonin të emigronin nga vendi pas liberalizimit të vizave. Ky qëndrim tregon një trend të vazhdueshëm të shqetësimit lidhur me situatën ekonomike dhe sociale në Kosovë.
Edhe pse problemet në tregun e punës, shkaku i emigrimit, nuk janë rritur aq sa është paralajmëruar nga shumë OJQ, të dhënat e Zyrës së Statistikave të BE-së, Eurostat, tregojnë se ka pasur një rritje të numrit të aplikimeve për azil në BE. Kjo rritje tregon se shumë kosovarë po konsiderojnë emigrimin si një mundësi për të përmirësuar kushtet e jetesës së tyre.
Nga janari deri në korrik të këtij viti, mesatarisht mbi 550 kosovarë kanë kërkuar azil në vendet e Evropës çdo muaj. Këto shifra paraqesin një rritje domethënëse krahasuar me vitet e kaluara, duke paraqitur një situatë alarmante për institucionet lokale.
Kjo shifër është dukshëm më e lartë se mesatarja në gjashtë vjetët e kaluar. Analistët dhe ekspertët e çështjeve sociale janë të shqetësuar se ky fenomen mund të çojë në humbjen e burimeve njerëzore të vlefshme për zhvillimin e vendit.
Më shumë kërkesa për azil ka pasur vetëm në vitet 2015/2016 kur dhjetëra mijëra kosovarë kanë emigruar drejt BE-së përmes rrugëve ilegale të Hungarisë. Historia tregon se emigrimi masiv shpesh është pasojë e kushteve të vështira ekonomike dhe sociale, duke i detyruar njerëzit të lënë vendet e tyre.
Vetëm në shtatë muajt e parë të këtij viti janë bërë gjithsej 3.950 kërkesa për azil – dukshëm më shumë sesa gjatë tërë vitit në katër vjetët paraprakë. Numri më i lartë i kërkesave për azil këtë vit u regjistrua në maj, kur u bënë gjithsej 765 kërkesa. Pjesa më e madhe e këtyre kërkesave u bënë në Francë, e cila ka qenë një destinacion kryesor për kosovarët që kërkojnë azil në BE që nga viti 2018.
Franca, që ka zëvendësuar Gjermaninë si destinacion kryesor, ofron mundësi të rëndësishme për azilkërkuesit, duke i ndihmuar ata të integrohen më lehtë në shoqërinë e saj. Megjithatë, kjo situatë është e komplikuar nga procedurat komplekse të azilit dhe lëvizja ligjore që shoqëron këto kërkesa.
Po ashtu, Gjermania është synuar nga shumë kosovarë në vitet e fundit, për shkak të procedurave të lehtësuara për punësim. Ndryshe nga Franca, Gjermania ka politikat e saj strikte të emigracionit dhe shpesh refuzon kërkesat për azil nga ata që kanë mundësi për të punuar në mënyrë legale. Kështu, shumë njerëz janë të detyruar të heqin dorë nga identiteti i tyre kombëtar për të marrë një të ardhme më të sigurt.
Meqenëse Gjermania nuk e lejon nënshtetësinë e dyfishtë, shumë kosovarë janë të gatshëm të heqin dorë nga nënshtetësia e Kosovës për të jetuar dhe punuar atje. Ndërsa kërkesat për lirim nga shtetësia e Kosovës kanë qenë në rënie përgjatë vitit 2024, numri i udhëtarëve në Aeroportin Ndërkombëtar të Prishtinës është rritur dukshëm.
Shumë kosovarë e shfrytëzuan mundësinë e udhëtimit në zonën Schengen, e cila përbëhet prej 29 vendesh evropiane. Ndonëse ka pasur një rritje të udhëtimeve, organizatat joqeveritare dhe institucionet shtetërore kanë theksuar rëndësinë e respektimit të kushteve të udhëtimit pa viza, për të shpërndarë ndjenjën e sigurisë dhe besimit ndërkombëtar.
Rritja e numrave të azilkërkuesve përbën një sfidë për institucionet e Kosovës dhe për vendet pritëse në BE, duke kërkuar zgjidhje të qëndrueshme dhe politikëbërëse që të adresojë problemet në themel që nxisin emigrimin masiv.